Nguyên nhân và cách trị bệnh hoại tử gan tụy cấp ở tôm

Bệnh hoại tử gan tụy cấp ở tôm là một trong những vấn đề phổ biến gặp trong ngành nuôi tôm, có thể gây thiệt hại nặng nề cho đàn tôm. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng Thiên Thảo Hân khám phá nguyên nhân gây ra bệnh, nhận biết các triệu chứng và đề xuất các biện pháp xử lý và phòng tránh để bảo vệ sức khỏe của tôm.

Nguyên nhân gây ra bệnh hoại tử gan tụy cấp ở tôm

Nguyên nhân chính:

• Vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus: Đây là tác nhân chính gây bệnh EMS ở tôm. Vi khuẩn này có khả năng sản sinh ra các độc tố PirA và PirB, tấn công vào gan tụy của tôm, dẫn đến hoại tử và chết tôm.
• Sự xuất hiện của phage QP1: Phage QP1 là một loại virus có khả năng lây nhiễm vào vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus, kích thích vi khuẩn này sản sinh ra nhiều độc tố PirA và PirB hơn, làm cho bệnh EMS trở nên nghiêm trọng hơn.

Yếu tố thuận lợi:

• Môi trường ao nuôi ô nhiễm: Chất lượng nước ao nuôi kém, nhiều chất hữu cơ, vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus dễ phát triển và lây lan.
• Mật độ thả nuôi cao: Mật độ thả nuôi cao dẫn đến cạnh tranh thức ăn, oxy, tạo điều kiện cho vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus phát triển.
• Sức đề kháng của tôm yếu: Tôm giống kém chất lượng, suy dinh dưỡng, do tác nhân môi trường hoặc bị bệnh khác, dễ mắc bệnh EMS.
• Sử dụng hóa chất, kháng sinh bừa bãi: Việc sử dụng hóa chất, kháng sinh bừa bãi trong ao nuôi có thể tiêu diệt các vi khuẩn có lợi, tạo điều kiện cho vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus phát triển.

Cơ chế gây bệnh:

• Vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus xâm nhập vào cơ thể tôm qua đường tiêu hóa hoặc qua các vết thương trên vỏ.
• Vi khuẩn di chuyển đến gan tụy của tôm và sản sinh ra các độc tố PirA và PirB.
• Các độc tố này tấn công vào tế bào gan tụy của tôm, gây hoại tử và chết tế bào.
• Tôm bị suy giảm chức năng gan tụy, không thể tiêu hóa thức ăn, hấp thu dinh dưỡng và giải độc cơ thể.
• Dẫn đến tôm chết nhanh chóng.

Ngoài ra:

• Một số nghiên cứu cho thấy một số chủng Vibrio parahaemolyticus khác, Vibrio campbellii và Vibrio punensis, cũng có thể gây bệnh EMS ở tôm.
• Tuy nhiên, vai trò của các chủng vi khuẩn này trong bệnh EMS vẫn đang được nghiên cứu thêm.

Cách nhận biết bệnh hoại tử gan tụy cấp ở tôm

Dấu hiệu lâm sàng:

• Giai đoạn đầu:
  • Tôm giảm ăn, bỏ ăn, bơi lờ đờ, tập trung nhiều ở mé bờ ao.
  • Mức độ ăn giảm 10-15%, gan có thể sưng to, màu vàng.
  • Đường ruột ít thức ăn.
  • Tỷ lệ chết rải rác bắt đầu xuất hiện.
• Giai đoạn sau:
  • Tôm giảm ăn 15-20%, gan teo nhỏ, mềm nhũn, có thể trắng bệch hoặc vàng nhạt.
  • Đường ruột trống hoàn toàn.
  • Tỷ lệ chết tăng cao, có thể lên đến 50% trong vài ngày.
• Ngoài ra:
  • Quan sát thấy tôm có vỏ mềm, nhợt nhạt.
  • Một số trường hợp, gan tôm bị chai sạn, màu sẫm và không còn các giọt dầu.

Dấu hiệu trên môi trường:

• Mật độ vi khuẩn Vibrio parahemolyticus trong nước tăng cao (>5×10^2 CFU/mL).

Lưu ý:

• Các dấu hiệu của bệnh EMS có thể dễ bị nhầm lẫn với một số bệnh khác ở tôm, do đó cần tiến hành chẩn đoán chính xác để có biện pháp điều trị phù hợp.
• Nên tham khảo ý kiến của cán bộ thú y thủy sản hoặc các chuyên gia trong lĩnh vực nuôi tôm để có kết luận chính xác về tình trạng bệnh của tôm.

Cách điều trị bệnh hoại tử gan tụy cấp ở tôm hiệu quả

Biện pháp điều trị hỗ trợ:

• Sử dụng chế phẩm sinh học:
  • Một số chế phẩm sinh học có khả năng ức chế vi khuẩn Vibrio parahemolyticus, tác nhân gây bệnh EMS, bao gồm:
    • Chế phẩm có chứa vi khuẩn Bacillus, vi khuẩn lactic, vi khuẩn Rhodopseudomonas,…
    • Chế phẩm có chứa enzyme, axit hữu cơ,…
  • Sử dụng chế phẩm sinh học theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
• Bổ sung vitamin và khoáng chất:
  • Cung cấp cho tôm các vitamin và khoáng chất cần thiết như vitamin C, vitamin E, khoáng chất vi lượng,…
  • Vitamin và khoáng chất giúp tăng cường sức đề kháng cho tôm, hỗ trợ tôm vượt qua bệnh.
• Cải thiện chất lượng nước ao nuôi:
  • Duy trì các yếu tố môi trường nước trong ao nuôi ở mức phù hợp cho tôm phát triển, bao gồm:
    • Độ pH: 7,5 – 8,5
    • Độ mặn: 10 – 15 ppt
    • Oxy hòa tan: > 5 mg/l
    • Nitơ amoniac: < 0,5 mg/l
    • Nitrit: < 0,1 mg/l
  • Sử dụng các biện pháp xử lý nước ao nuôi như:
    • Bón vôi
    • Quạt nước
    • Thay nước
• Ngoài ra:
  • Giảm lượng thức ăn cho tôm trong giai đoạn tôm bị bệnh.
  • Vệ sinh ao nuôi định kỳ để loại bỏ thức ăn thừa, chất thải của tôm,…

Kết hợp các biện pháp phòng ngừa:

• Áp dụng các biện pháp phòng bệnh tổng hợp để hạn chế nguy cơ tái phát bệnh EMS, bao gồm:
  • Lựa chọn con giống khỏe mạnh, sạch bệnh.
  • Xử lý nước ao nuôi theo quy trình.
  • Cho tôm ăn thức ăn chất lượng cao, bổ sung vitamin và khoáng chất.
  • Quản lý ao nuôi tốt, duy trì môi trường nước ổn định.
  • Sử dụng các chế phẩm sinh học để cải thiện chất lượng nước và hạn chế sự phát triển của vi khuẩn Vibrio parahemolyticus.
  • Thực hiện vệ sinh ao nuôi định kỳ.

Kết luận

Bệnh hoại tử gan tụy cấp ở tôm là một vấn đề đáng lo ngại trong nuôi tôm, nhưng có thể được kiểm soát và giảm thiểu thông qua việc hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng các biện pháp phòng tránh và xử lý phù hợp. Bằng cách cải thiện môi trường nuôi, sử dụng nước sạch và an toàn, và thực hiện kiểm soát bệnh tật định kỳ, chúng ta có thể giúp bảo vệ sức khỏe và hiệu suất của đàn tôm trong quá trình nuôi tôm.